Summer sore – Loét tạo u thịt do ấu trùng của Habronema spp.
Một tình trạng liên quan đến ruồi mà nhiều người không nghĩ đến là bệnh habronemiasis, còn được gọi là summer sore, viêm da hạt và một số tên gọi khác. Summer sore là kết quả của sự liên quan phức tạp giữa ngựa, kí sinh trùng trong bao tử ngựa và các vật chủ trung gian của nó là ruồi. Mặc dù KST trong bao tử có thể gây viêm niêm mạc dạ dày của ngựa, nhưng mối đe dọa lớn nhất của chúng là khi chúng xâm nhập vào các vết thương mới hoặc các vùng ẩm ướt trên cơ thể ngựa.
Các dấu hiệu điển hình bao gồm tổn thương da không lành, ngứa dữ dội và hình thành các mô hạt nổi lên (u thịt). Các vị trí phổ biến nhất của summer sore là bất cứ nơi nào vết thương xảy ra. Nhưng chúng có thể phát triển ở những vùng ẩm ướt của cơ thể như bao quy đầu, bụng dưới, hốc mắt hoặc rìa môi vì đó là những khu vực ruồi thường đậu.
Trong chu kỳ sống của KST bao tử thông thường, ruồi nhặt ấu trùng giun bao tử trong phân ngựa, chất độn chuồng cũ, thức ăn ôi thiu, v.v … và gửi chúng vào gần miệng ngựa. Ngựa ăn phải ấu trùng di chuyển đến dạ dày và trong khoảng hai tháng, chúng phát triển thành giun trưởng thành thường gây ra rất ít tổn thương cho ngựa. Những con trưởng thành đẻ trứng được chuyển qua phân ngựa. Ruồi bắt lấy ấu trùng đã nở và bắt đầu lại chu kỳ.
Vấn đề xảy ra khi ấu trùng giun bao tử được mang đi bởi ruồi nhà và ruồi thường đậu vào những vết thương mới hoặc những khu vực ẩm ướt. Ấu trùng không thể phát triển thành giun trưởng thành nên sẽ di chuyển khắp nơi trong vết thương của ngựa, gây viêm tại chỗ và ngứa dữ dội. Kết quả là con ngựa gặm vết thương và u thịt bắt đầu phát triển, dẫn đến một vết thương không lành có thể tồn tại trong nhiều năm và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Các vết summer sore có dịch nhờn lẫn máu chảy ra từ chúng và thường chứa vật liệu “giống hạt gạo” bị vôi hóa màu vàng hoặc trắng. Các vết summer sore xảy ra phổ biến nhất vào mùa hoạt động của ruồi. Nếu không được điều trị, các tổn thương thường thoái triển trong những tháng mùa đông và dường như đang lành lại sau đó bùng phát trở lại vào mùa xuân.
Điều trị vết summer sore thường khó khăn và có thể cần một số phương pháp. Ở những vết thương nhỏ, tẩy giun cho ngựa bằng thuốc tẩy giun dạng uống ivermectin hoặc moxidectin sẽ giết chết ấu trùng giun và cho phép vết loét lành lại. Thuốc xổ giun không chứa một trong hai hoạt chất này sẽ không hiệu quả.
Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, khi một lượng thịt đáng kể đã hình thành, nó có thể phải được phẫu thuật cắt bỏ trước khi bắt đầu điều trị. Sau đó nên tẩy giun bằng một trong các sản phẩm đã đề cập ở trên kết hợp với bôi hỗn hợp glucocorticosteroid và DMSO bôi trực tiếp lên tổn thương để giảm viêm và ngứa. Cũng có thể cần phải quấn vết thương nếu nó xảy ra trên chân ngựa để bảo vệ vết thương và ngăn ngựa cắn.
Thuốc kháng sinh và corticosteroid cũng có thể được cung cấp bằng đường uống hoặc tiêm trong trường hợp tổn thương nặng. Phương pháp áp lạnh (đông lạnh tổn thương bằng nitơ lỏng) thường có lợi trong một số trường hợp.
Kiểm soát ruồi là cần thiết để ngăn chặn thêm ấu trùng giun trong dạ dày xâm nhập vào vết loét.
BSTY Nguyễn Ngọc Luân
Australia
Tham khảo
1. Thomas R. Lenz, DVM, M.S., Diplomate of the American College of Theriogenologists, is a trustee of the American Horse Council, past chairman of AQHA’s research committee and past president of the American Association of Equine Practitioners. This article is provided courtesy of AAEP Alliance Partner, AQHA.