Mối liên hệ giữa: Viêm tuỵ mãn, Suy tuỵ ngoại tiết và Tiểu đường
1. Trong trường hợp viêm tuỵ mãn
(các nang tuỵ sơ hoá không còn khả năng sản xuất Lipase hoặc sản xuất rất ít) thì dùng que test FPL có được không ?
PLI (cPL cho chó và fPL cho mèo) là một test có độ nhạy và độ đặc hiệu khá cao cho viêm tuỵ cả mãn tính lẫn cấp tính.
Tuy nhiên, viêm tuỵ mãn chiếm tỷ lệ khá cao (60-70% tổng số ca viêm tuỵ) nhưng lại khó chẩn đoán vì các dấu hiệu không rõ ràng và khá nhẹ.
Độ nhạy của test vì lý do đó cũng sẽ không cao bằng viêm tuỵ cấp.
Viêm tuỵ mãn trong thời gian dài sẽ dẫn đến suy giảm chức năng ngoại tiết (giảm sản xuất các enzyme tiêu hoá) gây ra “Suy tuỵ ngoại tiết” – exocrine pancreatic insufficiency (EPI) và tiểu đường (suy giảm chức năng nội tiết).
Khi chức năng ngoại tiết của tuỵ bị suy giảm, tuỵ không có khả năng sản xuất đủ các enzyme tiêu hoá vì vậy, chó mèo sẽ bị rối loạn tiêu hoá trong thời gian dài với dấu hiệu điển hình là phân lỏng có chứa mỡ (Steatorrhea) do thiếu enzyme lipase tiêu hoá mỡ.
Chẩn đoán EPI: xét nghiệm TLI (trypsinogen-like immunoassay), vitamin B12.
– Trypsinogen được tuỵ tiết ra để tiêu hoá đạm và một phần sẽ được hấp thu vào máu. Trypsinogen sẽ giảm trong trường hợp chó mèo bị suy tuỵ ngoại tiết.
– Vitamin B12 ở chó mèo được hấp thu nhờ vào những sản phẩm ngoại tiết của tuyến tuỵ vì vậy, gần như tất cả chó mèo suy tuỵ ngoại tiết đều sẽ bị thiếu vitamin B12.
Suy tuỵ ngoại tiết thường xảy ra sớm trong giai đoạn dưới 1 năm tuổi ở những giống chó: Chow Chows, Cavalier King Charles Spaniels, Rough-Coated Collies và German Shepherd do yếu tố gene.
2. Chẩn đoán viêm tuỵ có sử dụng chụp CT scan được không?
Chẩn đoán viêm tuỵ cấp:
- đơn giản hơn
- chẩn đoán kết hợp giữa các biểu hiện lâm sàng cấp tính + tăng PLI (cPL hoặc fPL), lipid/triglyceride trong máu, sinh thiết và chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, xquang). Sinh thiết là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán viêm tuỵ và phân biệt giữa viêm tuỵ mãn và cấp. Siêu âm và các pp chẩn đoán hình ảnh khác đều chủ yếu dựa vào sự tăng âm do khối mỡ bên ngoài tuyến tuỵ bị hoại tử trong quá trình viêm tuỵ.
Chẩn đoán viêm tuỵ mãn:
- khó khăn hơn
- các biểu hiện lâm sàng không rõ ràng, thậm chí không có biểu hiện lâm sàng
- các bệnh lý đi kèm: tiểu đường, viêm những cơ quan khác trong xoang bụng
- Kết hợp nhiều phương pháp như: PLI (cPL hoặc fPL), giảm các enzyme tiêu hoá (như lipase, tripsinogen, protease, amylase, etc.) sinh thiết và chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, Xquang). Siêu âm có giá trị chẩn đoán cao hơn trong trường hợp viêm tuỵ cấp hơn là viêm tuỵ mãn. CT scan không đem lại nhiều giá trị chẩn đoán vì vậy không được khuyến khích sử dụng trong trường hợp này.
BSTY Bùi Phương Anh
Wrocław, Poland
Tham khảo:
https://todaysveterinarypractice.com/…/diagnosing…/
https://vcahospitals.com/…/trypsin-like-immunoreactivity